Z dniem 1 stycznia 2017 r. nastąpiła rewolucja w rozliczeniu części usług budowlanych. Zgodnie z nowymi przepisami odwrotne obciążenie ma zastosowanie, w przypadku świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy na rzecz zarejestrowanego podatnika VAT czynnego. Obowiązanym do rozliczenia tej transakcji będzie nabywca usługi.
Powyższa zmiana związana jest z nowelizacją ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.) wprowadzoną ustawą z dnia 2 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 2024).
Przesłanki procedury odwrotne obciążenie przy usługach budowlanych
Jak wynika ze znowelizowanego art. 17 ust. 1 pkt 8 i ust. 1h ustawy z dnia 11 marca 2004 r., aby powyższy sposób miał zastosowanie należy spełnić następujące warunki:
a) usługa będąca przedmiotem świadczenia jest wymieniona w załączniku nr 14 do ustawy o podatku od towarów i usług,
b) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku ze względu na obrót,
c) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
d) usługodawca działa w charakterze podwykonawcy prac budowlanych.
Dopiero kumulatywne spełnienie wszystkich powyższych warunków doprowadzi do zastosowania procedury – odwrotne obciążenie. W takiej sytuacji świadczący usługę budowlaną wystawi fakturę bez wykazanego podatku z dodatkową adnotacją odwrotne obciążenie. Na tej podstawie nabywający usługę budowlaną wykaże w deklaracji VAT – 7 podstawę opodatkowania i podatek należny. Dodatkowo jeśli przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego wykaże podatek naliczony – w większości przypadków podatek należny będzie równy wysokości podatku naliczonego, a w rezultacie rozliczenie będzie odbywać się wyłącznie w deklaracji VAT – 7.
Skutki nieprawidłowego rozliczenia
W przypadku nieprawidłowego zastosowania procedury odwrotne obciążenie (w miejsce normalnego rozliczenia) u świadczącego tą usługę wystąpi zaległość podatkowa. Natomiast w przypadku wystawienia faktury z wykazanym podatkiem w sytuacji, gdy usługa powinna zostać opodatkowana na zasadzie odwrotnego obciążenia nabywający usługę nie będzie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wynika to wprost z art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o podatku od towarów i usług, w myśl którego nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.
W tym wypadku należy również odnotować, że odwrotne obciążenie należy rozliczyć od kwoty brutto na fakturze. Konsekwencje nieprawidłowego rozliczenia usług budowlanych mają zatem istotny charakter i jako taki mogą obciążać obie strony transakcji prowadząc do powstania zaległości podatkowej.
Z tego względu konieczne jest skrupulatne zweryfikowanie czy w danej sprawie spełnione są wszystkie wskazane powyżej warunki.
Weryfikacja statusu nabywcy usługi
Po pierwsze należy zweryfikować czy nabywca usługi posiada, na moment wykonania usługi status podatnika VAT czynnego. Najprostszym rozwiązaniem jest skorzystania z narzędzia udostępnionego przez Ministerstwo Finansów – LINK. Jeśli okaże się, że nabywca usługi nie posiada statusu podatnika VAT czynnego wówczas bezwzględnie należy wystawić fakturę z wykazanym podatkiem od towarów i usług (w praktyce według stawki 23% lub 8%).
Weryfikacja zakresu przedmiotowego usługi
Następnie należy zweryfikować czy świadczona usługa wymieniona jest w załączniku nr 14 do ustawy. Analiza treści tego załącznika prowadzi do wniosku, że mieszczą się tam co do zasady wszystkie usługi budowlane. Niemniej jednak wątpliwości mogą powstawać w przypadku usług złożonych albo takich, które mogą mieć dwojaki charakter (np. dostawa betonu wraz z usługą wylania tego betonu – czy należy czynność taką zakwalifikować jako dostawę towarów czy też usługę budowlaną? – pomocny może być m.in. ten wyrok). Każdorazowo na podstawie umowy lub okoliczności faktycznych należy ustalić przeważający element świadczenia i na tej podstawie dokonać kwalifikacji.
Podwykonawca jako warunek zastosowania procedury odwrotne obciążenie
Ostatecznie należy ustalić w jakim charakterze działa świadczący usługę – jak bowiem wynika z art. 17 ust. 1h ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2017 r. odwrotne obciążenie ma zastosowanie tylko w przypadku usług świadczonych. Jeżeli zatem przedsiębiorca budowlany wykonuje usługę na rzecz inwestora wówczas zastosowanie znajdzie stawka podatku (23% lub 8%) – świadczący nie działa bowiem w charakterze podwykonawcy a wykonawcy. Natomiast w przypadku gdyby ten wykonawca do wykonania części prac zatrudnił inną firmę budowlaną wówczas ta inna firma winna wystawić na wykonawcę fakturę bez wykazanego podatku bowiem w ramach tego świadczenia będzie działać w charakterze podwykonawcy.
Odwrotne obciążenia – przepisy przejściowe
Ustawa z dnia 2 grudnia 2016 r. przewiduje również przepisy przejściowe w zakresie usług budowlanych świadczonych na przełomie roku. Jak wynika z art. 5 tej ustawy nowe przepisy dotyczące odwrotnego obciążenia dla usług budowlanych stosuje się dla usług, które zostały wykonane od dnia 1 stycznia 2017 r.
W celu ustalenia momentu wykonania usług stosuje się przepisy art. 19a ust. 2 i 3 ustawy o podatku od towarów i usług a więc przepis, który stanowi że usługa przyjmowana częściowo jest wykonana w momencie wykonania tej części pod warunkiem, że umowa dla wykonanej części przewiduje wynagrodzenie. Ponadto usługę świadczoną w sposób ciągły uważa się za wykonaną na koniec każdego okresu rozliczeniowego, który ustaliły strony nie rzadziej jednak niż na koniec każdego roku.
Ponadto jak stanowi art. 8 ustawy z dnia 2 grudnia 2016 r. w przypadku uiszczenia przed dniem 1 stycznia 2017 r. całości lub części zapłaty na poczet wykonanych od tego dnia usług budowlanych, dla których od dnia 1 stycznia 2017 zastosowanie znajduje odwrotne obciążenie korekty rozliczenia tej zapłaty dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym dokonano dostawy tych towarów lub wykonano tę usługę.
W przypadku wątpliwości co do sposobu opodatkowania w konkretnym przypadku zachęcamy do kontaktu z Kancelarią: tel. , kancelaria@kloskowski.pl
