W dniu 14 maja 2015 r. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wydał istotny wyrok w sprawie definicji pojęcia pierwszego zasiedlenia. Ma on kluczowe znaczenie dla podatników dokonujących zbycia wybudowanej nieruchomości, która sama w sobie nie była nigdy przedmiotem czynności opodatkowanej (np. wynajem), a jedynie była wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej przez budującego.
Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy o podatku od towarów i usług pierwszym zasiedleniem jest oddanie do użytkowania , w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:
- wybudowaniu lub
- ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.
Sądy administracyjne stały dotąd na stanowisku, że użyte w tym przepisie pojęcie „w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu” należy rozumieć w kontekście czynności określonych w art. 5 Ustawy – m.in. sprzedaż, wynajem. Za taką czynność nie mogło być uznane oddanie do używania przez budującego. Od początku miałem krytyczne zdanie do takiego rozumienia tego pojęcie (K. Kłoskowski, K. Łatka Nowe zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług dostawy budynków, budowli lub ich części. Jak rozumieć pierwsze zasiedlenie? Dor. Pod. 2009, Nr 1, s.7). We wspomnianym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że ustawodawca nie miał podstawy do konstruowania odrębnej definicji pierwszego zasiedlenia od tej, która wynika z przepisów Dyrektywy 112 (poza definicją przebudowy budynku). Co za tym idzie, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie ma podstaw do różnicowania sytuacji prawnej podatnika, który wybudował nieruchomości i oddał całość bądź część na wynajem, od sytuacji podatnika, który wykorzystywał wybudowaną nieruchomość do własnych celów: „Należy stwierdzić, że polski ustawodawca przekroczył granice swobodnego uznania pozbawiając podatników – takich jak w okolicznościach przedmiotowej sprawy – zwolnienia z VAT. Spółka użytkując w części budynek dla celów działalności gospodarczej spełniła warunki przewidziane dla zwolnienia w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. W sprawie doszło do pierwszego zasiedlenia w rozumieniu wyżej wskazanym i nie można twierdzić, że przedmiotowa dostawa dokonywana jest w ramach pierwszego zasiedlenia.”
Z powyższym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego jak najbardziej należy się zgodzić. W jego rezultacie podatnicy będą mogli korzystać ze zwolnienia z opodatkowania dostawy budynku, budowli lub ich część po upływie 2 lat od ich wybudowania, a nie jak to miało miejsce dotycząc po upływie 2 lat od momentu oddania wybudowanej nieruchomości w najem, dzierżawę itp. W wyniku orzeczenia znacznie większa część podatników będzie uprawniona do korzystania ze zwolnienia z opodatkowania przy dostawie budynków, budowli lub ich części.
